تشخیص اعتیاد به مواد مخدر یا اختلال مصرف الکل می‌تواند بدون درک علائم اعتیاد دشوار باشد. اعتیاد ظاهر افراد، نحوه رفتار و احساس آنها را تغییر داده و علائم سوء مصرف مواد می‌تواند ماهیت فیزیکی، رفتاری و روانی داشته باشد. همه کسانی که از مواد مخدر یا الکل استفاده می‌کنند مشکل سوء مصرف مواد ندارند؛ اعتیاد، یک بیماری مزمن است که مراکز پاداش را در مغز تغییر می‌دهد. نحوه عملکرد هر یک از انواع مواد مخدر در بدن متفاوت است، اما اعتیاد می‌تواند خود را در علائم جسمانی و همچنین روانی و رفتاری نشان دهد. درک علائم و نشانه‌های اعتیاد به مواد مخدر اولین قدم برای کمک به فرد معتاد است. در این مقاله خواهیم دید که علائم اعتیاد چیست و چگونه می‌توان به فرد معتاد کمک کرد؟
(چنانچه می‌خواهید درباره شرایط ترک اعتیاد در خانه توسط پزشک متخصص کلینیک تهران پاک، به عزیزان خود کمک کنید تا در کوتاه‌ترین زمان و بدون درد از اعتیاد رهایی یابند، همین حالا با شماره 02188571026 تماس بگیرید و از مشاوران مجرب ما مشاوره دریافت کنید)
علائم اعتیاد چیست؟
علائم فیزیکی می‌تواند اولین شاخص شما برای شناسایی فرد معتاد باشد و به دنبال آن تغییرات رفتاری و روانی دومین راه تشخیص است.
علائم فیزیکی اعتیاد به مواد مخدر
اگر فردی از مواد مخدر یا الکل سوء‌استفاده کند، ممکن است علائم فیزیکی متعددی از سوء‌مصرف مواد را نشان دهد. برخی از این علائم به راحتی آشکار می‌شوند، در حالی که برخی دیگر به راحتی پنهان شده یا به صورت تغییرات تدریجی رخ می‌دهند.
برخی از علائم فیزیکی فرد معتاد عبارتند از:
- آبریزش مکرر بینی (شایع با اعتیاد به کوکائین)
- لرزش یا تشنج
- از دست دادن هماهنگی فیزیکی
- بی حالی شدید
- بوی شیمیایی در نفس یا لباس
- مشخص شدن مردمک چشم (شایع با اعتیاد به مواد مخدر و هروئین)
- چشم‌های خونی یا اشک آلود
- تغییرات در وزن
- تغییر در اشتها و عادات غذایی
- فشردن فک
- الگوهای خواب نامنظم یا مشکل در به خواب رفتن
- علائم روی پوست
- بهداشت فردی ضعیف
بیشتر بخوانید: هروئین چیست و علائم مصرف آن چگونه است؟
علائم رفتاری اعتیاد به مواد مخدر
غالبا فرد متاد متفاوت از یک فرد عادی عمل می‌کند. به اندازه علائم فیزیکی علائم رفتاری اعتیاد وجود دارد و برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
- تغییر در فعالیت‌ها یا سرگرمی‌ها
- تغییرات در محافل اجتماعی
- کاهش مشارکت در فعالیت‌های خانوادگی
- عملکرد ضعیف در محل کار یا مدرسه
- دروغگویی مکرر، عدم صداقت یا فریب
- مسائل حقوقی
- رفتار پنهانی
- ایزوله سازی شخصی
- بی توجهی به مسئولیت‌ها
- مسائل مالی
- رفتار پنهانی
یکی از علائم اولیه اعتیاد، رفتار پنهانی است که معمولا یکی از رایج‌ترین و گویاترین آنهاست. فردی که با اعتیاد دست و پنجه نرم می‌کند به طور فزاینده ای از نزدیکان خود دور شده و اغلب به دنبال حفظ حریم خصوصی و تنهایی برای به دست آوردن یا استفاده از مواد مخدر است. آنها احساس می‌کنند که باید مصرف مواد مخدر یا الکل خود را مخفی نگه دارند و ممکن است در مورد مکان یا فعالیت‌های خود دروغ بگویند.
انزوای اجتماعی، عاطفی و ذهنی نشانه‌های رایجی از علائم معتاد شدن هستند. افرادی که با اختلال مصرف مواد مواجه هستند معمولا خود را از شریک زندگی، دوستان یا اعضای خانواده خود جدا می‌کنند تا اعتیاد خود را مخفی نگه دارند. آنها سعی می‌کنند از سوالاتی در مورد تغییرات فیزیکی غیرقابل توضیح مانند تغییر وزن ناگهانی، یا رفتارهای عجیب و غریب خود اجتناب کنند.
از طرفی فرد معتاد نسبت به مسئولیت‌های روزانه خود مانند حضور در محل کار یا مدرسه، اداره یک خانه یا مراقبت از حیوانات خانگی و کودکان بی‌توجه است. او در به خاطر سپردن جزئیات قرارهای مهم مشکل داشته یا به طور آشکار موعد قراردادها یا تعهدات را نادیده می‌گیرند.
واضح است که اعتیاد به مواد مخدر بسته به ماده مورد استفاده می‌تواند بسیار پرهزینه باشد. شخص معتاد ممکن است بارها از دوستان یا اعضای خانواده خود بخواهد پول قرض کند یا دارایی خود را بفروشد تا اعتیاد خود را حفظ کند. اگر کسی برای اختلال مصرف مواد خود کمک دریافت نکند، ممکن است در معرض استرس مالی شدید قرار گیرد و حتی با ورشکستگی روبرو شود.
علائم روان‌شناختی اعتیاد به مواد مخدر
هنگامی که شخصی از مواد مخدر یا الکل سوء استفاده می‌کند، ممکن است غیر عادی به نظر برسد و رفتار کند؛ در واقع فکر و احساس فرد معتاد متفاوت از افراد عادی است. نشانه‌های روان‌شناختی سوء مصرف مواد می‌تواند شامل تغییرات در الگوهای فکری، نگرش‌ها، باورها و اولویت‌ها باشد.
برخی از علائم روانی اعتیاد شامل موارد زیر است:
- تغییرات در ویژگی‌های شخصیتی
- بیماری‌های روانی مانند افسردگی یا اضطراب
- افکار پارانوئید، ترسناک یا وسواسی
- تصویر منفی از خود
- دیدگاه یا نگرش بد نسبت به زندگی
- کناره‌گیری عاطفی از عزیزان
- کمبود انگیزه
- احساس بی‌علاقگی یا دلسردی نسبت به همه چیزهایی که قبلا دوست داشته
- نوسانات خلقی ناگهانی
نوسانات خلقی غیرقابل توضیح یا به ظاهر بی‌دلیل زمانی رخ می‌دهد که فردی با اعتیاد دست و پنجه نرم می‌کند و به عبارتی یکی از مهمترین علائم اعتیاد است. با مصرف مواد ممکن است فرد بیش فعال، بیش از حد با محبت یا هیجان‌زده شود. به محض از بین رفتن این حالت و شروع علائم ترک فرد به شدت عصبانی و تحریک‌پذیر شده یا حتی ممکن است به اطرافیان توهین کلامی کند.
افکار پارانوئید نیز از علائم اعتیاد است که در افرادی که با اختلالات مصرف مواد دست و پنجه نرم می‌کنند اتفاق می‌افتد. افراد معتاد ممکن است به اطرافیان خود بی‌اعتماد شده و حتی به خانواده و دوستان خود بسیار مشکوک شوند یا انگیزه‌های غیرواقعی را به اقدامات دیگران نسبت دهند. در طول درمان اعتیاد، هذیان‌های پارانوئید را می‌توان از طریق گزینه‌های مشاوره‌ای مانند درمان شناختی رفتاری برطرف کرد.
همچنین گاهی فرد معتاد احساس می‌کند برده بیماری خود است و حتی در صورت تلاش نمی‌تواند مصرف مواد را متوقف کند. احساس ناامیدی و عدم داشتن انگیزه کافی برای ترک ممکن است با سایر علائم اعتیاد مانند بی‌حالی شدید همراه باشد، که می‌تواند باعث شود فرد احساس کند قادر به غلبه بر اعتیاد نیست.
تغییرات شدید در خلق و خوی می‌تواند در اختلالات مصرف مواد همراه با حساسیت مفرط و افزایش تحریک‌پذیری رخ دهد. فردی که علائم ترک فیزیکی دردناکی را تجربه می‌کند ممکن است به طور باورنکردنی تحریک‌پذیر باشد و به طور غیرمنتظره ای با عصبانیت به دیگران حمله کند. با این حال، مانند سایر تغییرات خلقی ناشی از مواد، احساس تحریک پذیری توسط یک درمانگر در مشاوره فردی برطرف می‌شود.
بیشتر بخوانید: خماری ترک متادون چند روز است
چگونه به فرد درگیر اعتیاد کمک کنیم؟
اگر علائم فرد معتاد را در کسی که دوستش دارید مشاهده کردید، وقت آن است که به او کمک کنید. در اینجا نکاتی وجود دارد که باید هنگام بحث در مورد اعتیاد به مواد مخدر و درمان با یکی از عزیزان خود در نظر داشته باشید:
فرد معتاد را سرزنش نکنید؛ به یاد داشته باشید که اعتیاد یک بیماری روانی است؛ هنگامی که سوء مصرف مواد مخدر یا الکل از کنترل خارج شد، اغلب اراده به تنهایی برای بهبودی و ترک اعتیاد کافی نیست. اعتیاد یک بیماری مزمن است که مغز را از نظر فیزیکی تغییر می‌دهد و ترک آن را سخت‌تر می‌کند. سرزنش آنها برای بیماریشان هیچ انگیزه‌ای برای ترک مواد مخدر به آنها نمی‌دهد. در واقع، ممکن است باعث ایجاد احساس شرم یا گناه شود که اعتیاد را بیشتر تغذیه می‌کند.
دست از قضاوت فرد معتاد بردارید؛ مطمئن شوید که فرد معتاد می‌داند که شما او را دوست دارید و از او تحت هر شرایطی حمایت می‌کنید. طبیعی است که قبل از شروع دوره بهبودی طولانی مدت چندین بار عود و بهبودی را طی کنید و عزیز شما در هر مرحله به کمک شما نیاز دارد. عود یک شکست نیست، فقط بخشی از فرآیند است.
سعی کنید وضعیت شخص معتاد را درک کنید؛ از خود بپرسید چرا او شروع به مصرف مواد مخدر کرده است؟ ممکن است به دلیل استرس، خوددرمانی برای مشکلات روانی خود، یا قرار گرفتن در یک گروه همسالان جدید باشد. هنگامی که وابستگی فیزیکی شروع می‌شود، بدن او بدون این ماده علائم ناراحت‌کننده یا دردناک ترک را تجربه می‌کند. دانستن انگیزه‌های او برای استفاده از مواد می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین راه را برای ترک اعتیاد پیدا کنید.
حالا در مورد گزینه‌های درمانی تحقیق کنید و با مراکز درمانی تماس بگیرید تا مطمئن شوید که عزیزتان می‌تواند به محض موافقت با دریافت کمک، درمان را شروع کند. درمان اعتیاد در کلینیک‌های سم‌زدایی مواد مخدر و الکل، مراکز سرپایی و مراکز توانبخشی با خدمات کامل ارائه می‌شود، اما کیفیت درمان در این مراکز می‌تواند بسیار متفاوت باشد.
درمان ایده‌آل برای اختلالات مصرف مواد شامل ترکیبی از مشاوره فردی و مراقبت‌های بالینی است که اجزای کلیدی در اکثر برنامه‌های توانبخشی هستند. کلینیک ترک اعتیاد تهران پاک مجموعه‌ای از برنامه‌های درمانی را ارائه می‌دهد که به مراجعان اجازه می‌دهد زیر نظر پزشک متخصص ترک اعتیاد را شروع و روند درمان را در خانه ادامه دهند تا به راحتی و در اسرع وقت بهبود یابند.
خدمات کلینیک تهران پاک عبارت است از:
- سم زدایی توسط پزشک
- بستری (مسکونی)
- بستری شدن جزئی در بیمارستان
- خدمات سرپایی
- توانبخشی آنلاین
برای شروع درمان جامع اختلال مصرف مواد و اعتیاد، همین امروز با کلینیک تهران پاک تماس بگیرید.
کلام آخر
اعتیاد هم ذهن و هم بدن و هر جنبه دیگری از وجود را در بر می‌گیرد، زیرا همه آنها در تعامل با هم هستند. هیچ تمایز واقعی بین اعتیاد فیزیکی و اعتیاد روانی وجود ندارد. مواد مخدر بر سیستم پاداش مغز تأثیر می‌گذارد که با واسطه انتقال دهنده عصبی دوپامین انجام می‌شود. تغییرات فیزیکی ناشی از مواد در بخشی از مغز که به دوپامین پاسخ می‌دهد به تدریج انگیزه جستجوی دوباره و دوباره مواد را تقویت می‌کند و در همان زمان، ظرفیت خودکنترلی را کاهش می‌دهد. تغییرات فیزیکی در مراکز تجربه لذت مغز باعث ایجاد تغییرات فیزیکی در قشر جلوی مغز می‌شود و ظرفیت تصمیم گیری و کنترل تکانه را تضعیف می‌کند.
اگر خودتان یا یکی از عزیزانتان درگیر اعتیاد هستید، کمک بگیرید. هر چه زودتر به دنبال کمک باشید، شانس شما برای بهبودی طولانی مدت بیشتر است.
منابع:
therecoveryvillage.com | psychologytoday.com | mayoclinic.org