مقایسه اثربخشی برنامه های درمان دارویی و غیر دارویی موضوعی پیچیده است که وابسته به نوع بیماری، شرایط فردی، واکنش به درمان، و عوامل فرهنگی و اجتماعی است. برنامه‌های درمان دارویی اغلب با استفاده از داروها و ترکیبات شیمیایی برای کنترل و بهبود وضعیت بیماری استفاده می‌شوند، در حالی که برنامه‌های درمان غیردارویی شامل روش‌هایی مانند درمان فیزیکی، روان‌درمانی، تغذیه‌ای، و تمرینات روانی و جسمانی هستند.
در برخی موارد، ممکن است برنامه‌های درمان دارویی به دلیل اثربخشی و سرعت در کنترل علائم بیماری، انتخاب اولیه باشند. اما برنامه‌های درمان غیردارویی نیز اغلب به عنوان تکمیلی یا جایگزین برای درمان دارویی استفاده می‌شوند، زیرا می‌توانند به افزایش کیفیت زندگی، مدیریت درد، افزایش عملکرد جسمانی، و بهبود روانی و روابط اجتماعی کمک کنند. در نتیجه، انتخاب بین برنامه‌های درمان دارویی و غیردارویی باید بر اساس نیازهای فردی و توصیه‌های پزشکی تعیین شود.
برای روند ترک اعتیاد روش‌های دارویی موثر هستند یا غیر دارویی؟ به نظر شما کدام از این دو شیوه می‌تواند اثربخشی بیشتر و بهتری در فرایند ترک اعتیاد داشته باشد؟ در مراکز ترک اعتیاد از جمله مراکز ترک اعتیاد تهران معمولاً در کنار شیوه‌های درمانی دارویی راه‌های غیر دارویی را نیز جهت اثربخشی بهتر و بیشتر بیماران در فرایند ترک اعتیاد پیشنهاد می‌کنند که البته در بیشتر مواقع این شیوه‌ها به نوع اعتیاد و توانایی فرد در مقابله با آن بستگی دارد، بنابراین هیچ روش و رویکرد یکسانی جهت بررسی کردن اختلال در مصرف مواد مخدر برای این افراد وجود ندارد.
در این مقاله به مقایسه اثربخشی برنامه های درمان دارویی و غیر دارویی در کلینیک ترک اعتیاد می پردازیم.
مقایسه اثربخشی برنامه های درمانی دارویی و غیر دارویی
اعتیاد به صورت یک بیماری مزمن تعریف شده است، بنابراین برای برخی از افراد بازگشت یا عود مجدد آن قسمتی از روند ترک اعتیاد محسوب می‌شود، پس روش‌ها و درمان‌های جدیدی جهت کمک کردن به کاهش خطر عود و بازگشت مجدد تولید شده است و از طرفی نیز برنامه‌های مراقبتی ویژه‌ای وجود دارد که به افراد کمک خواهد کرد پس از تکمیل شدن این برنامه همچنان در مسیر به وجود آمده باقی بمانند.
هیچ رویکرد یکسان و مشابهی جهت رسیدگی کردن به اختلالات در روند مصرف مواد مخدر تعریف نشده است، یعنی همچنان که پرهیز کامل از الکل یا مواد مخدر ممکن است برای بعضی از افراد موثر واقع شود، اما واقعیت این است که احتمال دارد این روند برای تمامی افراد موثر نباشد و افراد به نوعی در مراحل نخست بهبودی خودشان به کمک‌های بیشتری نیازمند باشند. در این حالت وقتی که از مراقبت‌های مبتنی بر شواهد صحبت به میان می‌آید، درمان اعتیاد به کمک انواع داروها از مفیدترین و در عین حال کم استفاده‌ترین شیوه‌های موجود محسوب می شود.
در مقایسه با شیوه‌های غیر دارویی اثربخشی شیوه‌های دارویی قابل توجه میباشد، به این ترتیب که به درمان کننده شانس بیشتری می‌دهد جهت کاهش مصرف مواد افیونی و ادامه درمان فرصت بیشتری داشته باشد، به طور مثال مطالعه‌ای در خصوص مجرمان عدالت کیفری انجام شده و نشان داده است که استفاده کردن از نالترکسون با رهش بسیار طولانی مدت در مقایسه با شیوه‌های درمانی سنتی توانسته است به طور قابل توجه و چشمگیری عود مجدد را کاهش دهد.
این مسئله بیانگر آن است که استفاده از دارو در روند ترک اعتیاد با موفقیت بیشتری همراه است، به ویژه زمانی که زندگی افراد به میان می‌آید و مسئله کاهش یافتن میزان مرگ و میر در این افراد میباشد که با مصرف بیش از حد و بی‌رویه مواد مواجه بوده اند. به گونه‌ای که یکی از مطالعات دیگر نشان داده است درمان بوپرنورفین می‌تواند با کاهش یافتن میزان مرگ و میر در افرادی شود که مصرف بی‌رویه و بیش از حد هروئین داشته‌اند، بنابراین در مراکز و کلینیک ترک اعتیاد قطعاً به این موضوع رسیدگی شده و در این مراکز شیوه‌های درمانی دارویی همواره وجود دارد.
روش های درمانی غیر دارویی در روند ترک اعتیاد
با وجودی که در بیشتر مواقع روش‌های درمانی دارویی به صورت موثر و مفید تعریف شده است و در اکثر مواقع نیز نتایج مثبت و قابل قبولی به وجود آمده است، اما با این حال همواره شیوه‌های غیر دارویی به این افراد توصیه می‌شود که از آن جمله می‌توان به پرداختن به فعالیت‌های بدنی و ورزشی، انجام دادن فعالیت‌های فرهنگی، تغییر دادن سبک زندگی و مکان زندگی و غیره را می‌توان نام برد.
این روش‌ها قطعاً تاثیرات مثبتی را در روند بهبودی افراد ایجاد می‌کنند، اما گاهی مواقع به ویژه زمانی که فرد دارای مصرف بی‌رویه مواد بوده است، قطعاً به تنهایی نمی تواند کارساز باشد.
درمان اعتیاد معمولاً به صورت یک روند چندگانه و چند روشی انجام می‌شود. درمان غیر دارویی نقش مهمی در این روند ایفا می‌کند و می‌تواند به تقویت روش‌های درمانی دارویی همراه باشد. در زیر تعدادی از روش‌های درمانی غیر دارویی در روند ترک اعتیاد را بررسی می‌کنیم:
مشاوره فردی:
درمانگران متخصص اعتیاد می‌توانند به فرد کمک کنند تا به تحلیل عوامل موثر در اعتیاد خود بپردازد، مهارت‌های مقابله را یاد بگیرد و بهبودی را از طریق تغییر الگوهای رفتاری و افکار ناپسند متمرکز کند.
مشاوره خانواده:
مشاوره خانواده می‌تواند به خانواده افراد مبتلا به اعتیاد کمک کند تا فرآیند درمان را درک کنند، درک بهتری از اعتیاد و عواقب آن پیدا کنند و نقش خود را در حمایت و پشتیبانی از فرد مبتلا به اعتیاد تقویت کنند.
درمان رفتاری شناختی:
این روش متمرکز بر تغییر الگوهای رفتاری و افکار ناپسند است. افراد با کمک درمانگر می‌توانند رفتارهای مضر را شناسایی کرده و به جای آنها الگوهای رفتاری سالم‌تر و مفیدتر را در نظر بگیرند.
تمرینات تأمل و آرامش:
تمرینات تأمل و آرامش مانند مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفسی می‌توانند به کنترل استرس و افزایش آگاهی درباره بدن و ذهن کمک کنند. این تمرینات می‌توانند در بهبود کیفیت زندگی و مقابله با فشارهای روزمره موثر باشند.
مزیت ها و معایب درمان دارویی ترک اعتیاد
مزایا
روش درمانی دارویی قطعاً مانند دیگر روش‌های درمان اعتیاد، مزایا و معایبی دارد که بهتر است پیش از شروع روند ترک اعتیاد به این موضوعات توجه شود، یعنی درمان اعتیاد به شیوه دارویی در واقع یک رویکرد جهت کاهش دادن آسیب‌های احتمالی میباشد که می‌تواند احتمال بهبودی را در فرد افزایش داده و مصرف بیش از حد را در این افراد کاهش دهد.
موضوع قابل بحث دیگر این است که ترک اعتیاد با شیوه دارویی برای آن دسته از مصرف کنندگانی که معمولاً با شرایط خاص از جمله افسردگی مواجه هستند، روشی مفید و موثر گزارش شده است. بیمارانی که در طول زندگی خودشان سابقه اختلالات افسردگی را دارند، همچنان در معرض اختلال مجدد هستند، به همین روش‌های درمانی دارویی برای آنها استفاده می‌شود.
معایب
اما این روش در کنار مزیت‌های خوب خود با چالش‌هایی نیز همراه میباشد، به طوری که درمان اعتیاد به شیوه دارویی باید بخشی از برنامه‌های گسترده در فرایند ترک اعتیاد باشد تا موثر واقع شود. از طرفی بیشتر روش هایی که به شیوه دارویی انجام می‌شوند، نیاز به مصرف و دوز روزانه از همان دارو خواهند داشت و یا گاهی ممکن است فرد مصرف کننده جهت شرکت کردن در درمان اعتیاد به شیوه دارویی با تزلزل روبرو شود،
حتی این داروها گاهی اوقات عوارض پزشکی نیز به وجود می‌آورند یعنی نمی توان گفت که کاملاً بی‌ضرر هستند و حتی گاهی مورد سوء استفاده افراد قرار می گیرند که در چنین حالتی استفاده کردن از این داروها حتماً باید مطابق با دستور پزشک و نظارت کامل انجام شود.
نتیجه گیری
در این مقاله به مقایسه اثربخشی برنامه های درمانی دارویی و غیر دارویی در کلینیک ترک اعتیاد پرداختیم. در کلیه مراکز ترک اعتیاد مانند مراکز ترک اعتیاد خصوصی تهران در کنار شیوه های درمانی دارویی، شیوه های غیر دارویی نیز جهت بررسی معضل اعتیاد ترک آن مطرح می شود، اما اثربخشی شیوه های درمانی دارویی توسط محققان به اثبات رسیده است؛
به همین دلیل در برخی از مواقع به ویژه زمانی که فرد با مصرف بی رویه مواد مواجه بوده است از این شیوه استفاده می شود، اما همچنان شیوه های غیر درمانی نیز می‌تواند در کنار آن موثر واقع شود که نمونه‌هایی از آنها را یادآوری کردیم. در سایت با نکات مهم در خصوص شیوه های درمانی دارویی و غیر دارویی، مقایسه این دو روش با یکدیگر، نحوه درست استفاده از هر کدام و غیره بیش تر آشنا شوید.
بیشتر بخوانید | کلینیک ترک اعتیاد سرپایی تهران