چطور مصرف تفریحی مواد منجر به اعتیاد می شود؟

برخی معتقدند مصرف تفریحی مواد مخدر موضوعی جدی نیست و موجب اعتیاد نمی شود. این افراد مصرف تفریحی مواد در دورهمی ها و مناسبت های مختلف به عنوان روشی بی ضرر برای گذراندن وقت می دانند. آیا این اعتقاد درست است؟ آیا ممکن است مصرف تفننی مواد مخدر یا الکل منجر به اعتیاد شود؟ چه عواملی در تبدیل شدن مصرف تفریحی مواد به اعتیاد نفش دارند؟

برخی افراد از روی کنجکاوی یا تفریح و وقت گذرانی در جمع های دوستانه و گاهی برای کاهش اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و استرس، مواد مخدر، نوشیدنی های الکلی یا داروهای مخدر مانند مسکن ها، قرص های خواب آور و آرام بخش را آزمایش می کنند.

همه ما می دانیم هیچ معتادی با علم به اینکه روزی معتاد خواهد شد مصرف مواد را آغاز نکرده است. تبدیل شدن مصرف تفریحی مواد مخدر به اعتیاد به طور نامحسوس اتفاق می افتد و تقریبا همه معتادان مصرف مواد را به صورت تفریحی یا برای یک بار تجربه، شروع کرده اند. در این مقاله به بررسی دلایل و عوامل موثر بر تبدیل شدن مصرف تفریحی مواد به اعتیاد خواهیم پرداخت.

اعتیاد یک بیماری است که مغز را تحت تاثیر قرار می دهد. اما این بیماری لاعلاج نیست و بیمار معتاد می تواند با کمک پزشکان و روانشناسان متخصص ترک اعتیاد به زندگی عادی و بدون مصرف مواد برگردد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان از طریق مصرف تفریحی مواد به اعتیاد مبتلا شده است، با کلینیک ترک اعتیاد تهران پاک تماس بگیرید.

مصرف تفریحی مواد مخدر چگونه تبدیل به اعتیاد می شود؟

دوپامین ماده شیمیایی مرتبط با احساس لذت و سرخوشی است که توسط مغز ترشح می شود. مصرف مواد مخدر و الکل نیز باعث ترشح دوپامین می شوند. به مرور زمان و با تداوم مصرف مواد مخدر مغز در واکنش به هجوم مواد، دوپامین کمتری ترشح می کند. به عبارت دیگر فرد برای احساس لذت و سرخوشی باید مواد بیشتری مصرف کند.

دوپامین با مرکز انگیزشی و برنامه ریزی مغز نیز مرتبط است و لذت ناشی از مصرف مواد باعث افزایش تمایل و وسوسه مصرف در فرد توسط مغز می شود.

افرادی که در سنین پایین مصرف مواد مخدر یا الکل را تجربه می کنند بیشتر در معرض خطر اعتیاد قرار می گیرند. زیرا در سنین پایین (10 تا 19 سالگی) بخشی از مغز که مسوولیت تجزیه و تحلیل موقعیت، تصمیم گیری خوب و کنترل احساس را بر عهده دارد، هنوز بطور کامل توسعه نیافته است. لذا چنانچه فرد در این سن مصرف مواد را امتحان کند، این مواد بر رشد مغز در آینده تاثیر گذاشته و مصرف آن را آسان تر خواهند کرد.

از این رو نوجوانانی که در محیط های اجتماعی و دوستانه به صورت تفریحی مواد مخدر مصرف می کنند مستعد اعتیاد به مواد مخدر مختلف خواهند بود. برخی از مواد مخدر به عنوان دروازه یا راه ورود به اعتیاد سایر مواد مخدر شناخته می شوند که در ادامه به طور خلاصه به شرح آن ها خواهیم پرداخت:

• اعتیاد ناشی از مصرف تفریحی مارجوانا

طبق مطالعات افرادی که ماریجوانا مصرف می کنند به مصرف سایر مواد نیز روی می آورند. به طوری که  بین مصرف ماری جوانا و اعتیاد به کوکائین و هروئین ارتباط نزدیکی وجود دارد. مواجهه با فروشندگان مواد و تجربیات خوشایند ناشی از مصرف ماریجوانا منجر به کنجکاوی نسبت به تجربه سایر مخدرها خواهد شد. در نتیجه تغییرات شیمیایی در مغز ایجاد شده و تمایل جوانان به مصرف سایر مواد مخدر افزایش می یابد.

• اعتیاد ناشی از نوشیدن تفریحی الکل

نوشیدن الکل نیز به عنوان دروازه ای برای ورود به اعتیاد شناخته می شود. اغلب افرادی که به مصرف شیشه، کوکائین و هروئین روی آورده اند، قبل از مصرف ایمن مخدر ها، برای اولین بار الکل را نوشیده اند.

• اعتیاد ناشی از مصرف تفریحی سیگار (نیکوتین)

یکی از دلایل افزایش واکنش مغز به کوکائین استعمال سیگار یا مرف نیکوتین به صورت خوراکی است. مصرف نیکوتین بیان ژن را در مغز تغییر می دهد که نتیجه آن افزایش مصرف کوکائین و ابتلا به اعتیاد آن خواهد بود. طبق تحقیقات احتمال روی آوردن به کوکائین در افراد سیگاری بسیار بیشتر از افرادی است که سیگار نمی کشند.

 

حتما بخوانید: بهترین راه های ترک سیگار و علائم ترک کردن آن

مراحل تبدیل شدن مصرف تفریحی مواد به اعتیاد

معمولا افراد مختلف در مسیر تبدیل شدن مصرف تفریحی به اعتیاد به مواد مخدر مراحل زیر را طی می کنند.

1. تجربه و آزمایش: در اولین مرحله فرد با دلایلی مانند کنجکاوی و تلاش برای سازگاری یا مقابله با احساسات منفی همچون غم و ناامیدی تصمیم می گیرد برای اولین بار اقدام به مصرف مواد مخدر یا الکل کند. افراد معمولا این کار خود را امتحان یا تجربه می نامند.

2. مصرف تفریحی: در این مرحله فرد به دفعات بیشتر، معمولا چند بار در ماه و فقط در تعطیلات یا مراسم و مهمانی ها اقدام به مصرف مواد مخدر می کند. فرد در این مدت عوارض و عواقب منفی مصرف را احساس و درک نمی کند. همچنین ممکن است اطرافیان نیز علائم خاصی در وی مشاهده نکنند.

3. سوءمصرف یا مصرف مداوم: فرد به تدریج به مصرف مداوم مواد عادت کرده و خطر اعتیاد به مواد مخدر یا الکل زندگی او را تهدید می کند. در این شرایط ممکن است مواردی مانند رانندگی در حالت مستی یا نشئگی برای فرد اتفاق بیافتد و اطرافیان به تغییرات جسمی و رفتاری وی مشکوک شوند.

4. مصرف خطرناک: در ادامه مراحل قبل فرد با وجود آگاهی از پیامدهای خطرناک اعتیاد، مصرف مواد مخدر یا الکل را قطع نمی کند. شاید فکر می کند هر زمان که بخواهد می تواند مواد مخدر را کنار بگذارد. غافل از اینکه اختلال مصرف مواد و اعتیاد به زودی روابط خانوادگی و اجتماعی او را تحت تاثیر قرار می دهد.

5. وابستگی به مواد: به مرور زمان فرد از نظر روحی و جسمی به مواد مخدر یا الکل وابسته شده و همواره در پی تهیه مواد است. همچنین عملکرد اجتماعی، شغلی و تحصیلی وی تحت تاثیر قرار گرفته و روابط دوستانه او محدود به کسانی است که مانند خودش مواد مصرف می کنند.

6. اختلال مصرف مواد یا اعتیاد: متاسفانه با رسیدن به این مرحله فرد کاملا گرفتار بیماری اعتیاد شده است. او برای تهیه مواد مخدر هر اقدامی را انجام می دهد. مصرف روز به روز بیشتر می شود. فرد در این مرحله به دنبال گیرایی بیشتر نیست بلکه سعی می کند از بروز علائم ترک پیشگیری کند.

زنگ خطر گرفتاری در دام اعتیاد

اگر هنوز یقین ندارید که مصرف تفریحی مواد مخدر در شما تبدیل به اعتیاد شده است، بهتر است موارد زیر را به عنوان زنگ خطر در نظر گرفته و هرچه زودتر به فکر قطع مصرف و ترک اعتیاد باشید.

• احساس نیاز به مصرف منظم ماده مخدر به صورت روزانه یا چند روز یکبار
• نیاز به مصرف مقدار بیشتر دارو یا ماده مخدر برای دستیابی به احساس قبلی
• عدم حس رضایت و لذت از سرگرمی های گذشته و معاشرت های اجتماعی
• داشتن میل شدید به مصرف دارو یا مخدر
• نگهداری مقداری دارو یا ماده مخدر
• صرف هزینه برای تهیه مواد مخدر
• کاهش تعهد و مسئولیت در قبال وظایف خانوادگی، اجتماعی، شغلی و تحصیلی
• انجام کارهایی که در گذشته برای خود ممنوع می دانستید مانند سرقت و دروغگویی
• عدم موفقیت برای غلبه بر وسوسه مصرف مواد
• تجربه علائم ترک مانند تهوع، بی قراری، بی خوابی، افسردگی، تعریق، لرزش و اضطراب در هنگان عدم دسترسی به مواد و قطع مصرف
• رانندگی مخاطره آمیز یا سایر اقدامات حادثه ساز در اثر مصرف مواد
• کاهش قدرت تمرکز در حالت عادی و افزایش میزان تمرکز بعد از مصرف ماده مخدر

حتما بخوانید: چگونه فرد معتاد را تشویق به ترک کنیم؟

تشخیص مصرف تفننی و اعتیاد به مواد مخدر

سوالی که برای برخی از مصرف کنندگان مواد مخدر پیش می آید این است که چطور تشخیص دهیم مصرف ما تفننی است یا معتاد شده ایم! برای این کار بهتر است تفاوت میان درجات مختلف مصرف را بدانید:

• مصرف تفننی

مصرف کنندگان تفریحی و تفننی معمولا فقط در شرایط و موقعیت های خاص مواد مصرف می کند و در صورت عدم مصرف علائم خاصی ندارد به همین دلیل می تواند به راحتی مواد را کنار بگذارد. همچنین این افراد بعد از هر بار مصرف به دلیل اینکه به مواد مخدر عادت ندارد، بدنشان واکنش نشان داده و حس و حال خوبی پیدا می کنند.

• مصرف کننده مداوم

این افراد به تازگی به دام اعتیاد افتاده اند، به طوری که در صورت عدم مصرف مواد احساس بی قراری دارند و برای رسیدن به نشئگی روزهای اول مرتبا مصرف خود را افزایش می دهند.

فرد در این مرحله علاقه خود به لذت های ساده را از دست داده و برای فرار از مشکلات و تحمل فشار زندگی مواد مصرف می کند. منزوی و گوشه گیر شده و روند بی سر و سامانی و عدم تمرکز بر مسائل زندگی، شغلی و تحصیلی او آغاز شده است.

اما نکته مهم این است که اگر فرد در این مرحله تصمیم بگیرد مصرف خود را قطع کند، قدرت و توان کافی برای انجام این کار را دارد.

• اعتیاد مزمن

افرادی که دچار اعتیاد مزمن هستند را می توان به سه دسته تقسیم کرد:

دسته اول افرادی که تنها هدف زندگی خود را مصرف مواد می دانند و از این کار برای آن ها بسیار لذت بخش است. این افراد با اعتناد به نفس کاذب یک شخصیت قوی برای خود متصور هستند و دوست داند مصرفشان را مرتبا افزایش دهند.

دسته دوم افرادی که به علت مصرف طولانی مغزشان به وجود مواد عادت کرده و برای اینکه حالت عادی داشته باشند مجبورند مواد مصرف کنند. این افراد معمولا دچار افکار آشفته و پریشان هستند و در معرض زوال عقلی قرار دارند.

فرد در این مرحله با علم به اینکه مواد مخدر برای او ضرر دارد نمی تواند  مصرف خود را قطع کند و اغلب رفتار های خشن و عصبی از خود بروز می دهد. همچنین بیمار ارتباط خود را با خانواده و دوستان از دست داده است.

دسته سوم شامل گروهی از معتادان است که برای رسیدگی به فعالیت ها و امور روزمره خود نیازمند مصرف مواد مخدر هستند. این افراد اگر به اندازه کافی که معمولا مقدار زیادی است، مواد مصرف نکنند دچار خماری شدید می شوند. آثار ناامیدی شدید از زندگی و فکر خودکشی بخش به وضوح در این بیماران قابل مشاهده است.

فراموش نکنید که قطع مصرف مواد مخدر و درمان اعتیاد در هر مرحله از پیشرفت بیماری مقدور است. کافیست با اراده قوی تصمیم به ترک اعتیاد گرفته و برای بهره مندی از  خدمات متخصصان و مشاوران ترک اعتیاد با مرکز ترک اعتیاد تهران پاک تماس بگیرید. ما بهترین راه برای ترک اعتیاد در منزل را در اختیار شما قرار می دهیم.