سم زدایی بدن از مواد مخدر

سم زدایی بدن از مواد مخدر به معنای خارج شدن مواد سمی و مخدر از بدن است. فرقی ندارد بیمار چه نواع ماده مخدری را مصرف می کند، سم زدایی اولین مرحله در فرآیند بازتوانی و درمان و ترک اعتیاد است. چندین مرکز ترک اعتیاد بر روی روش سم زدایی بدن با شیر و رژیم غذایی و یا دارو تاکید زیادی دارند.

هنگامی که بیمار معتاد تصمیم می گیرد مصرف مواد مخدر را کنار بگذارد و اعتیاد خود را درمان نماید، در اولین مرحله باید مواد مخدر به طور کامل از بدن او خارج شود که به این کار سم زدایی گفته می شود.

از آنجایی که مصرف مواد مخدر موجب وابستگی جسمی و ذهنی می شود، در دوره سم زدایی علائم و عوارض جسمی و روحی عدم یا کاهش مصرف ماده مخدر در بیمار بروز می کند. به همین دلیل در این دوره بیمار معتاد باید تحت نظر و مراقبت پزشک، روانشناس و کادر درمانی باشد تا از عوارض شدید و ناخوشانید و گاه جبران ناپذیر پیشگیری شود.

سم زدایی از بدن به روش های مختلفی انجام می شود. انتخاب روش مناسب برای سم زدایی به نوع ماده مخدر، مقدار و مدت زمان مصرف، سن، شرایط جسمانی و روحی بیمار بستگی دارد و توسط  پزشک متخصص درمانگر اعتیاد تعیین می شود.

بیشتر بخوانید: ترک سریع متادون | بهترین جایگزین برای متادون

مرکز سم زدایی بدن کدام اندام است ؟

برای سم زدایی بدن از مواد مخدر روش هایی زیادی وجود دارد. در ادامه انواع این روش ها گفته می شود. اما خوب است بدانید یک روش سم زدایی بدن از طریق پا می باشد. در این روش از دستگاه مخصوص برای خارج کردن سموم و مورفین مواد مخدر در بدن بیمار استفاده می شود. البته کلینیک تهران پاک برای درمان اعتیاد از چنین روشی استفاده نمی کند.

تجویز دارو به جای سم زدایی از کف پا با دستگاه یکی از روش های ترک اعتیاد در این مرکز است.

 انواع سم زدایی

سم زدایی بدن از مواد مخدر را می توان به دو دسته اصلی تقسیم بندی نمود:

حتما بخوانید: ترک اعتیاد در منزل

1. سم زدایی با دارو

در ترک اعتیاد سریع با سم زدایی بیمار به کمک دوز مشخص و کنترل شده برخی داروهای مسکن قوی و داروهای ضد مخدر مصرف مواد مخدر خود قطع می کند. مصرف دارو باعث می شود علائم ترک و خماری در بیمار کنترل شده و فرد کمترین سختی و رنج را تحمل کند. داروهای باید با نظر و تجویز پزشک درمانگر اعتیاد مصرف شود. مصرف خودسرانه دارو برای درمان اعتیاد صدمات جبران ناپذیری به دنبال دارد و می تواند موجب اعتیاد جدید در بیمار شود. این روش به دو صورت بکار برده می شود:

1-1-سم زدایی تدریجی

در روش سم زدایی تدریجی یا ترک تدریجی، قطع مصرف مواد مخدر به صورت تدریجی با کاهش دوز مصرفی اتفاق می افتد. این روش را می توان به صورت کوتاه مدت، میان مدت یا بلند مدت بکار برد. در سم زدایی تدریجی میزان مصرف ماده مخدر به مرور زمان کاهش می یابد. در برخی موارد و با نظر پزشک درمانگر برای کنترل و کاهش علائم آزاردهنده ترک از یک داروی مسکن قوی مانند متادون یا بوپرنورفین استفاده می شود.

•  روش کوتاه مدت: در این روش برای به حداقل رساندن علائم قطع مصرف مقدار مناسبی از داروی مخدر با تجویز و نظر پزشک به بیمار داده می شود. با این کار بیمار علائم خماری و درد جسمانی را ندارد. سپس با توجه به شرایط بیمار طی مدت 4 تا 7 روز مقدار مصرف مخدرهای دارویی کاهش یافته و در نهایت قطع می شود.

در این روش لازم است بیمار به مدت 10 الی 15 روز برای سم زدایی و درمان های پیشگیری و روانشناختی در مراکز ترک اعتیاد بستری و تحت مراقبت پزشکی و روانشناسی باشد.

•  روش میان مدت: در این روش به جای ماده مخدر مصرفی داروهای آگونیست با دوز حداقلی به بیمار داده می شود. با این کار بیمار هیچگونه علائم قطع مصرف و خماری ندارد و وسوسه مصرف مخدر نیز حداقل است. طی 3 تا 6 روز داروهای جایگزین به تدریج کم و قطع شده و همزمان درمان های روانشناختی و پیشگیری از مصرف مجدد آغاز می شود.

در برخی بیماران قطع نهایی داروهای جایگزین مشکل بوده و نیاز به بستری دارد. همچنین احتمال گرایش به مصرف مجدد و بیشتر طی این دوره چند ماهه وجود دارد. به همین دلیل بعد از قطع مصرف لازم است مصرف داروهای ضد مخدر مانند نالتروکسان و داروهای ضد افسردگی و درمان های روانشناختی گروهی و فردی زیر نظر پزشک و روانشناس ادامه یابد.

•  روش طولانی مدت: در این روش که به آن درمان نگهدانده نیز گفته می شود دوز حداقلی داروهای اگونیستی مانند متادون یا بوپرنورفین به مدت چند سال ادامه می یابد. طی این مدت باید اختلالات روانی و اجتماعی فرد کنترل و درمان شود. سپس در زمانی مناسب و با آمادگی بیمار برای ترک و قطع مصرف کامل دارد داروی مخدر نیز قطع می شود. روش طولانی مدت نیز مانند میان مدت احتمال عود مصرف زیاد و قطع کامل دشوار است.

2-1-سم زدایی سریع

در روش سم زدایی سریع مصرف ماده مخدر به طور ناگهانی قطع شده و علائم قطع مصرف و خماری با استفاده از داروهای آنتاگونیست کنترل می شود. این روش سم زدایی به دو صورت سم زدایی سریع و سم زدایی فوق سریع انجام می پذیرد. در هر دو این حالت ها بیمار با کمک دارو و بیهوشی علائم ترک و خماری را تحمل نمی کند و بدون سختی مواد مخدر به طور کامل از بدن خارج می شود.

این دو روش حتما باید در مراکز درمانی و کلینیک ترک اعتیاد با امکانات بیمارستانی و زیر نظر پزشک متخصص انجام شود. روش سریع و فوق سریع سم زدایی فقط علائم فیزیکی درمان اعتیاد را کاهش می دهد و درمان های روانشناسی باید در کنار آن بکار گرفته شود.

2. سم زدایی بدون دارو

این روش سم زدایی معمولا توسط افرادی بکار برده می شود که قصد دارند در منزل مصرف مواد را کنار بگذارند و اعتیاد خود را درمان کنند. در سم زدایی بدون دارو فرد مصرف مواد را بصورت تدریجی یا ناگهانی قطع کرده و با تحمل علائم و عوارض ترک صبر می کند تا مواد مخدر به تدریج از بدن او خارج شده و بدن پاک شود. به دلیل اثراتی که مصرف مخدر بر بدن دارد و عوارضی که بعد از ترک و در خماری برای بیمار پیش می آید استفاده از این روش می تواند بسیار خطرناک باشد.

سم زدایی بدون مصرف دارو باید حتما تحت نظر درمانگر اعتیاد انجام شود و شرایط بیمار همواره تحت کنترل باشد.

سم زدایی سریع بدن چگونه انجام می شود؟

همانطور که گفته شد خدمات سم زدایی سریع (ROD) و سم زدایی فوق سریع (UROD) حتما باید در مراکز درمانی و کلینیک های ترک اعتیاد انجام شود. زیرا انجام این روش ها بدون نظارت مستقیم روانپزشک، متخصص بیهوشی، متخصص داخلی، قلب و عروق امکان پذیر نیست.

هنگام مراجعه بیمار به مرکز ترک اعتیاد برای ترک، و ابراز تمایل او به سم زدایی سریع یا فوق سریع، ابتدا مشاوره و معاینات اولیه صورت می گیرد.

در صورت تشخیص مناسب بودن شرایط بیمار برای انجام سم زدایی سریع یا فوق سریع آزمایشات اولیه انجام شده و بیمار برای شروع فرآیند درمان بستری و آماده می شود. سم زدایی سریع و فوق سریع بیرای بیمارانی مناسب است که توان بدنی بالایی دارند.

برای سم زدایی فوق سریع بدن از مواد مخدر بیمار بیهوش شده و سپس از طریق سرم داروهای ضد مخدر به بیمار تزریق می شود. در اغلب موارد بیهوشی کامل صورت نمی گیرد و در واقع بیمار به خواب عمیق فرو می رود. این روش در اتاق ICU و تحت نظر متخصص بیهوشی انجام می شود.

داروهای ضد مخدر تزریق شده به بیمار بر روی گیرنده های مخدر مغز قرار گرفته و مواد مخدر موجود روی گیرنده های مغز را دفع می کنند.

داروهای آنتاگونیست که به طور معمول برای سم زدایی فوق سریع مورد استفاده قرار می گیرد داروی نالتروکسان است. با مصرف این دارو بیمار دیگر نمی توانند هیچ گونه ماده مخدری را مصرف کند. زیرا گیرنده های مغز توسط نالتروکسان پوشانده شده و دیگر جایی برای قرارگیری مواد مخدر وجود ندارد.

به عبارت دیگر سم زدایی سریع و فوق سریع بدن از مواد مخدر روشی برای محافظت از بدن در برابر جذب مواد مخدر است. زمانی که بیمار بیهوش است بدن او کاملا از وجود هر نوع ماده مخدر که قبلا مصرف کرده است پاک می شود.

بعد از به هوش آمدن، فرد باید به طور مرتب داروی نالتروکسان تجویز شده توسط پزشک را مصرف کند. مدت و دوز مصرف دارو به مدت نوع ماده مخدر، میزان و مدت مصرف فرد بستگی دارد. حداقل زمان مصرف این دارو 3 ماه است و بیمار معمولا با قط مصرف دارو دچار مشکل نمی شود. اما برخی بیماران لازم است تا 3 سال نالتروکسان مصرف کنند.

گیرنده های مخدر در بدن، در حالت عادی روزانه مقدار مشخصی موفین ترشح می کنند. اما زمانی که فردی به مصرف مواد مورفین دار مانند ترامادل یا تریاک اعتیاد پیدا می کند این گیرنده ها به مرور زمان تنبل شده و مانند قبل کارشان را انجام نمی دهند. در این حالت داروی نالتروکسان در بدن بیمار معتاد خاصیتی همانند فیزیوتراپی را برای گیرنده ها انجام می دهد. یعنی با پاکسازی کامل مخدر از گیرنده اجازه قرار گرفتن مجدد مواد مخدر روی گیرنده های مغز را نداده و باعث می شود آن ها به تدریج به روال عادی قبل و ترشح مقدار مشخص مرفین برگردند.

برای سم زدایی سریع و فوق سریع بدن به هیچ عنوان نباید از داروهایی مانند متادون یا بوپرنورفین استفاده شود. زیرا این داروها نه تنها خاصیت ضد مخدری ندارند بلکه خود اعتیادآور هستند.

تفاوت سم زدایی سریع و فوق سریع

تفاوت اصلی روش سم زدایی سریع و سم زدایی فوق سریع در تعداد روز های بستری است.

در روش سم زدایی فوق سریع بیمار حدود 4 تا 6 ساعت بیهوش است. در این زمان داروهای ضد مخدر وارد بدن او شده و تمام مواد مخدر چسبیده به گیرنده های مغز از آن ها جدا شده و از طریق ادرار و مدفوع دفع می شود.

این روش فشار زیادی را به بدن بیمار وارد می کند. از این رو برای بیمارانی مناسب است که میزان مصرف آن ها کم بوده، جوان هستند (سن کمتر از 40 سال) و بیماری خاصی نداشته و شرایط جسمانی مناسبی دارند. این روش به هیچ عنوان برای بیمارانی که بیماری قلبی حاد یا دیابت دارند انجام نمی شود.

چنانچه میزان مصرف مواد توسط بیمار خیلی بیشتر از شرایط لازم برای انجام سم زدایی فوق سریع باشد، با توجه به میزان مصرف بیمار، نوع ماده اعتیادآور، مدت زمان مصرف و سلامت جسمانی می توان سم زدایی سریع (ROD) را برای بیمار انجام داد.

برای اینکار ابتدا بیمار چند روز در کلینیک بستری می شود تا شرایط او زیر نظر پزشک درمانگر تحت کنترل قرار گیرد. سپس سم زدایی به همان روش فوق سریع برای بیماری که هم اکنون شرایط مناسبی پیدا کرده انجام می شود.

جواب آزمایش اعتیاد بعد از سم زدایی سریع و فوق سریع

روز بعد از انجام سم زدایی فوق سریع بیمار در حالتی که بدن او کاملا از مواد مخدر پاک است، بدون مشکل خاصی از خواب بیدار می شود. البته تا مدتی پس از سم زدایی جواب تست اعتیاد او مثبت خواهدد بود.

مثلا آزمایش اعتیاد کسی که مدت طولانی متادون مصرف کرده تا 20 الی 30 روز بعد از سم زدایی مثبت است. اما فرد علائم خماری ندارد و بدن او کاملا پاک است. مثبت بودن تست اعتیاد بعد از سم زدایی به دلیل اتفاقات فیزیولوژیکی است که در بدن بیمار اتفاق می افتد و اصلا نگران کننده نیست.

بهترین روش سم زدایی بدن

همانطور که اشاره شد روش های مختلفی برای سم زدایی بدن از مواد مخدر وجود دارد. اما کدام روش بهتر و موثرتر است؟ در پاسخ باید گفت شرایط بیمار روش بهتر را تعیین می کند. هریک از این روش ها اگر به درستی و بصورت اصولی در کنار درمان روانشناختی به کار برده شود می تواند موثر و موفقیت آمیز باشد.

روش موثر برای هر بیمار را پزشک متخصص درمانگر اعتیاد بر اساس شرایط روحی و جسمی ، مقدار و نوع ماده مصرفی، مدت اعتیاد، سلامت جسمانی و سن بیمار تعیین می کند. همراهی بیمار با پزشک و عمل به گفته های او احتمال موفقیت سم زدایی و درمان را افزایش می دهد. در مقابل اقدامات خودسرانه باعث شکست روش درمانی و صدمات جبران ناپذیر و خطرناک به بیمار خواهد شد.

بهترین راهکار برای درمان اعتیاد و سم زدایی مراجعه به کلینیک ترک اعتیاد و سم زدایی و درمان تحت نظر پزشک، روانشناس و کادر درمان است که در تمام طول دوره درمان شرایط بیمار را به طور کامل تحت کنترل دارند.

تغذیه مناسب برای سم زدایی

امروزه افراد و مراکز مختلفی به منظور جلب نظر افراد، روش ها، و دمنوش ها و خوراکی های مختلفی را تبلیغ کرده و ادعا می کنند با استفاده از محصولات آنها به راحتی و بدون عوارض می توان اعتیاد را درمان کرد. این ادعاها فریبی بیش نیست!

آیا تغذیه و مصرف خوراکی ها و دمنوش ها در سم زدایی بدن موثر است؟

سم زدایی بدن از مواد مخدر با شیر و دمنوش های گیاهی یکی از روش های درمان است. البته آنچه مسلم است این که خوراکی ها و دمنوش های تبلیغاتی به تنهایی نمی توانند باعث سم زدایی و درمان اعتیاد شود. اما تغذیه صحیح و اصولی و استفاده از مواد غذایی و دمنوش های گیاهی سالم می تواند با کمک به حفظ و بازیابی سلامت بدن موجب تسریع سم زدایی می شود.

سم زدایی بدن با شیر و میوه می‌ تواند روند ترک اعتیاد را تسریع کند. رژیم غذایی سالم و رساندن کافی و به اندازه ویتامین ها، پروتئین، مواد معدنی و سایر مواد غذایی لازم به بدن از طریق مصرف میوه و سبزیجات تازه، مصرف آب و مایعات فراوان مانند شیر، آبمیوه های طبیعی دمنوش های گیاهی مانند دمنوش زردچوبه، زنجبیل، چای ماسالا، ریشه شیرین بیان و بابونه، آجیل و مغزها، حبوبات و غلات در کنار ورزش و فعالیت بدنی مناسب می تواند به سم زدایی بدن از مواد مخدر و سایر سموم کمک نماید.