تاثیر ورزش در ترک اعتیاد چیست؟ آنچه مسلم است اینکه هرچه گرایش فرد به ورزش و فعالیت های بدنی بیشتر باشد، گرایش به اعتیاد کمتر خواهد بود. به طوری که نوجوان و جوان ورزشکار با انگیزه و تمایل بیشتری از گرایش به اعتیاد دوری می کند.
اما سوال اصلی این است که تاثیر ورزش بر اعتیاد چیست؟ آیا ورزش و فعالیت های بدنی تنها در پیشگیری از اعتیاد موثر است یا ورزش در طول دوره درمان و بعد از ترک اعتیاد نیز نقش دارد؟ آیا ممکن است ورزش باعث تمایل و سقوط فرد در دام اعتیاد شود؟
برای یافتن پاسخ این سوالات و کسب اطلاعات بیشتر درمورد تاثیر ورزش بر اعتیاد تا پایان با ما همراه باشید.
به طور کلی ورزش و فعالیت بدنی در چهار حیطه با اعتیاد به مواد مخدر در ارتباط است. در ادامه کلینیک سم زدایی تهران به این مواد خواهیم پرداخت.
نقش و تاثیر ورزش در پیشگیری از اعتیاد
از جمله مهمترین دلایل گرایش به اعتیاد می توان به کسب لذت، تنهایی مداوم، معاشرت با دوستان ناباب یا معتاد و نداشتن تفریحات سالم اشاره نمود.
ورزش و فعالیت های بدنی آثاری مشابه با مصرف مواد مخدر و روانگردان همچون سرخوشی، نشاط، شادابی، تسکین درد، اعتماد به نفس، کاهش استرس و افسردگی در فرد ایجاد می کند و با ورزش فرد با دوستان سالم معاشرت دارد و از تنهایی و انزوا خارج می شود.
از طرفی با ورزش منظم عضلات و مفاصل سالم و قوی باقی می مانند و از زوال و تحلیل زودرس آن ها جلوگیری می شود. همچنین فشارهای روحی و روانی کاسته شده و قدرت کنار آمدن با فشارهای روحی و روانی زندگی روزمره در فرد تقویت می شود.
به همین دلیل می توان گفت ورزش بهترین جایگزین و مناسب ترین راه برای پیشگیری از اعتیاد است.
حتما بخوانید:روشهای ترک اعتیاد زنان
تاثیر ورزش در درمان اعتیاد
استفاده از ورزش و فعالیت های بدنی در درمان اعتیاد موضوع بسیار مهمی است که می تواند با در نظر گرفتن تفاوت در موارد زیر مورد توجه و استفاده بیماران معتاد و درمانگران در مراکز و کلینیک های ترک اعتیاد قرار گیرد.
- شیوه های درمانی
- شدت و مدت اعتیاد
- ویژگی های فردی هر بیمار معتاد
- نوع ماده مخدر مصرفی اصلی
ورزش هایی مانند شنا، دویدن، دوچرخه سواری و پیادهروی از جمله بهترین ورزش ها برای درمان اعتیاد هستند.
تاثیر مثبت نرمش و ورزش سبک برای معتادان تحت درمان و در حال ترک شامل کاهش و رفع نیازهای روانی، احساسات منفی و اضطراب ناشی از ترک، کاهش ولع مصرف مجدد مواد مخدر، کاهش افسردگی و استرس، سلامت قلب و عروق، حفظ سیستم ایمنی بدن و احساس نشاط و سرزندگی است.
تاثیر و نقش ورزش در کاهش آسیب های ناشی از اعتیاد
ورزش و نرمش منظم در طول دوره درمان و به ویژه بعد از ترک اعتیاد در منزل یا کلینیک آثار مثبت فراوانی را به دنیال دارد که از ان جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- بهبود وضع ظاهری معتاد درمان شده
- افزایش قانون پذیری و تمایل به زندگی اجتماعی سالم
- کاهش هنجار شکنی اجتماعی و ابتلا به جرم و جنایت
- افزایش جامعه پذیری و تعامل اجتماعی مثبت با دیگران
نقش ورزش فعالیت بدنی نامناسب در شیوع اعتیاد
صحبت درمورد تاثیر ورزش بر افزایش تمایل به اعتیاد، وجود قهرمانان ورزشی سابق یا در حال فعالیت معتاد دردآور بوده و حتی ممکن است تاثیر منفی در فرهنگ ورزش داشته باشد. همچنین می تواند موجب تخریب باورهای افراد جامعه نسبت به ورزش و ورزشکاران شود. حتی شاید باعث کاهش گرايش جوانان به ورزش و عدم حمايت خانواده ها از ورزش کردن آنان شود.
با این حال لازم است همه افراد جامعه از جمله ورزشکاران، مربیان و خانواده ها اطلاعات کافی در مورد این پدیده شوم را کسب کنند تا از شیوع مصرف بی رویه و نابجای مواد و داروهای ممنوعه و نیروزا در بین نوجوانان، جوانان، ورزشکاران مبتدی و حرفه ای پیشگیری به عمل آمده مانع از افزایش آمار معتادان در جامعه شد.
مواردی از قبیل:
- تمرینات ورزشی غلط و سنگین
- عدم استراحت کافی
- کاهش وزن های مکرر و بی رویه
- قطع ناگهانی تمرینات بدنی
- دوپینگ و مصرف نابجای داروهای ممنوعه و نیروزا
- فراموشی قهرمانان ورزشی از سوی مسئولین و مردم
- مشکلات ناشی از بیش تمرینی
و بسیاری عوامل روانی، مدیریتی و اجتماعی دیگر در بروز اعتیاد در ورزشکاران مبتدی و قهرمانان حرفه ای موثر هستند.
تاثیر ورزش در درمان و ترک اعتیاد
تاثیر ورزش در درمان و ترک اعتیاد زمانی بیشتر خود را نشان می دهد که همراه با تقویت بدن بعد از قطع مصرف مواد مخدر همراه باشد.
اهمیت ورزش در طول دوره درمان و بعد از ترک اعتیاد چیست؟ چرا برنامه ورزشی منظم در اغلب برنامه های ترک اعتیاد اصولی و علمی مورد توجه قرار می گیرد؟
پاسخ این سوالات در موارد زیر نهفته است:
کاهش علائم و عوارض ترک اعتیاد
شدت و نوع علائم در ترک در افراد مختلف متفاوت است. آنچه بین همه بیماران مشترک است وسوسه و تمایل روانی برای مصرف مجدد می باشد. ورزش و فعالیت های بدنی موجب کاهش اختلالات روانی مانند استرس، اضطراب و افسردگی شده و در نتیجه وسوسه مصرف مجدد را کاهش می دهد.
کاهش اوقات فراغت و بیکاری
اغلب افراد در طول دوره درمان و مدتی بعد از ترک بیکار بوده و اوقات فراغت زیادی دارند. نحوه گذراندن این اوقات اهمیت زیادی در پیشگیری از وسوسه و مصرف مجدد دارد.ورزش گزینه ای مناسب برای پر کردن زمان بیکاری معتاد در حال درمان یا درمان شده است. چراکه زمان انجام ورزش و زمان مورد نیاز برای آماده شدن پیش از ورزش و دوش گرفتن بعد از ورزش صرف می شود.
ممکن است فردی در ابتدا به دلیل ضعف بدنی یا لذت نبردن از ورزش تمایلی به انجام تمرینات بدنی نداشته باشد. این افراد نیاید ورزش را حذف کنند بلکه باید با حرکات سبک و نرمش آغاز کرده و به تدریج ورزش مورد علاقه خود را کشف نمایند.
افزایش روحیه و انگیزه
ترک اعتیاد همراه با ورزش موجب افزایش انگیزه و روحیه بیمار معتاد خواهد شد. از طرفی افرادی که در برنامه ترک اعتیاد خود به فعالیت های ورزشی می پردازند، بعد از ترک خلق و خویی بهتر دارند.
عدم ولع برای مصرف مجدد به دلیل حالات روحی خاص، کمک به درمان بیماری های روانی مانند افسردگی و اضطراب، افزایش تعاملات و ارتباطات اجتماعی مثبت و سالم از دیگر آثار مثبت ورزش در افزایش روحیه و انگیزه معتاد درمان شده یا در حال ترک است.
بهبود وضعیت جسمانی
فعالیت بدنی و ورزش منظم باعث تقویت عضلات بدن و بهبود وضعیت جسمانی می شود. به همین دلیل فرآیند ترک و درمان با سرعت بیشتری پیش می رود و نتیجه مطلوب تری به دنبال دارد. فعالیت بدنی و تحرک مناسب بی قراری بعد از ترک را کاهش می دهد، سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و از بیماری هایی مانند انواع سرطان و بیاری های تنفسی و قلب و عروقی پیشگیری می نماید. همچنین موجب التیام آسیب های ناشی از مصرف مواد مخدر بر مغز نیز خواهد شد.
نرمش کردن بدن و ذهن را به حالت طبیعی بازمی گرداند و اختلالات خواب که از عوارض رایج ترک اعتیاد است، به تدریج برطرف خواهد شد.
بهترین ورزش ها برای ترک اعتیاد
ورزش مناسب برای ترک اعتیاد ورزشی است که حس شادابی و نشاط را به فرد هدیه دهد، اما موجب خستگی شدید و صدمات جسمانی نشود. ورزش برای بیماران معتاد باید به نحوی باشد که بعد از ورزش فرد برای تسکین درد، جبران صدمات و رفع خستگی شدید نیاز به استفاده از مسکن داشته باشد. چراکه مصرف مسکن به ویژه مسکن های قوی در معتادان تحت درمان و بهبود یافته بسیار محدود است.
بهترین ورزش ها برای درمان اعتیاد و بعد از ترک عبارتند از:
- یوگا: حرکات یوگا موجب سلامت جسم و روح شده و با تقویت بدن و افزایش ترشح دوپامین باعث ایجتد حس آرامش و کاهش استرس و میل به مصرف مواد مخدر می شود.
- ورزش های گروهی: در ورزش های گروهی افرد با دوستانی سالم و با انگیزه ارتباط برقرار کرده و روحیه و انگیزه اش برای ترک اعتیاد و داشتن زندگی سالم افزایش می یابد. بنابراین ورزش های گروهی نسبت به ورزش های فردی ارزش بیشتری دارند.
- پیاده روی و دوچرخه سواری: این ورزش ها موجب کاهش و از بین رفتن میل به مصرف و بهبود عملکرد مغز می شوند.
- ورزش های قدرتی مانند شنا، بدنسازی و پرورش اندام: تاثیر ورزش های قدرتی در درمان اعتیاد از ورزش های عادی و سبک بیشتر است. با انجام این ورزش ها ذهن و جسم بیمار از مصرف مواد مخدر حفظ خواهد شد.
سخن پایانی
همانطور که اشاره شد تاثیر مثبت ورزش بر پیشگیری و درمان اعتیاد برکسی پوشیده نیست. اما ورزش حرفه ای و میل به قهرمانی نباید موجب انحراف جوانان و ورزشکاران برای مصرف بی رویه و نابجای مواد مخدر، داروهای ممنوعه و مواد نیروزا شود. ورزش و فعالیت بدنی برای درمان اعتیاد نیز بهتر است تحت نظر پزشک متخصص و درمانگر اعتیاد صورت پذیرد. پزشک متخصص ترک اعتیاد با توجه به شرایط خاص هر فرد، سن بیمار، وضعیت جسمانی، نوع ماده مخدر مصرفی و مدت و شدت اعتیاد می تواند برنامه ورزشی مناسب را برای هر فرد تنظیم نماید.